پیشنهادی برای گذار ایران به دموکراسی

این متن را براساس عهدنامه‌های گوناگون، از جمله معاهده‌ی ورشو، اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر و معاهده‌ی اروپایی حقوق بشر تدوین کرده‌ام به عنوان اصول پیشنهادی برای همکاری در دوره‌ی گذار به دموکراسی. معتقدم سعادتمان در گرو رعایت این اصول است. همه‌ی افرادی که به موجب اصول زیر، برای مدت معلوم و محدود انتخاب می‌شوند و مسؤولیت اداره‌ی کشور را بر عهده می‌گیرند، مادام که به این اصول و قوانین وضع شده در چهارچوب این اصول پایبند باشند، می‌توانند از حمایت مردم برخوردار باشند، هرچند ممکن است با نظراتشان در خارج از این اصول موافق نباشم و به نقدشان برخیزم. هرکس از این بیانیه حمایت کند، من هم ، با حفظ حق نقد و تغییر نظرم، از او حمایت می‌کنم.

آرش حجازی، 25 مهر 1401

ما،

پایبندیم به اهداف و اصول مطرحه در منشور سازمان ملل و اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر، ، معاهده‌ی حقوق کودک سازمان ملل و ابزارهای حقوق بین‌الملل؛

باورمندیم به برهمبستگی صلح، توسعه، حقوق بشر و دموکراسی، و جهان‌شمولیت ارزش‌های مردم‌سالارانه؛

معتقدیم که اراده‌ی مردم بنیاد قدرت حکومت، و آزادی و عدالت دو بال سعادت ملت است؛

متعهدیم به احترام به اصول و کردارهای دموکراتیک زیر:

یک. حق انتخاب شدن و انتخاب کردن. این حق از راه اعمال حقوق و وظایف شهروندان برای گزینش نمایندگانشان از راه انتخابات منظم، آزاد و منصفانه با حق رای برابر برای همه اعمال می‌شود. انتخابات به‌ روی احزاب و افراد گوناگون باز است و هیچ مرجعی حق ندارد کسی را از انتخاب شدن یا انتخاب کردن در محدوده‌ی قانون اساسی آینده بازدارد. انتخابات با رای مخفی برگزار می‌شود. مراجع انتخاباتی مستقل بر آن نظارت دارند و از تقلب و ارعاب پاک است؛

دو. حق دسترسی همگان به خدمات عمومی و مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی، به‌طور مستقیم یا با انتخاب آزادانه‌ی نمایندگانشان؛

سه. حق برخورداری عادلانه‌ی همگان از حفاظت قانون، بدون تبعیض نژادی یا قومی و جنسیتی، با هر گرایش جنسی، زبانی، مذهبی، سیاسی، خاستگاه ملی یا اجتماعی، میزان دارایی یا زادگاه. (هیچ‌کس به دلیل نژاد، قومیت، جنسیت، گرایش جنسی، عقیده، دین، زبان، خاستگاه یا زادگاه، حقی بیشتر یا کمتر از دیگری ندارد)؛

چهار. آزادی عقیده و بیان، از جمله در تبادل نظرات و اطلاعات در هر رسانه‌ای، فارغ از گرایش، نوع رسانه یا مالکیت آن؛

پنج. حق انتخاب دین، روش زندگی، وجدان و معیار اندیشه‌؛

شش. حق دسترسی برابر به آموزش‌وپرورش؛

هفت. حق مطبوعات و رسانه‌ها برای تهیه، گزارش و انتشار آزادانه‌ی اطلاعات، اخبار و نظرات، در چهارچوب روش‌ها و اصول جهانی؛

هشت. حفظ حریم خصوصی همگان در زندگی خانوادگی، خانه، مکاتبات (الکترونیکی یا غیره)، بدون مداخله‌ی غیرقانونی و خودکامانه؛

نه. حق تجمع مسالمت‌آمیز و انجمن، از جمله تأسیس حزب، نهاد مدنی، اتحادیه یا سایر سازمان‌ها، با ضمانت حقوقی برای فعالیت آزادانه و برخورداری برابر از قانون؛

ده. حق اعضای گروه‌های اقلیت یا گروه‌های محروم به برخورداری برابر از محافظت قانون و آزادی کامل این گروه‌ها برای برخورداری از فرهنگ، فعالیت‌های دینی و زبان خود؛

یازده. حق عدم بازداشت یا حبس خودکامه و غیرقانونی، آزادی از شکنجه یا سایر برخوردها یا مجازات بی‌رحمانه؛ غیرانسانی و تحقیرآمیز، و حق برخورداری همگان از رویه‌ی قانونی، از جمله فرض بر بی‌گناهی تا زمان محکومیت در دادگاه قانونی؛

دوازده. حق برخورداری از نظام دادگستری توانا، مستقل و بی‌طرفی در دسترس همگان، که استقلالش مورد حمایت قانون است؛

سیزده. حق منتخبان مردم برای تشکیل دولت و تکمیل دوران زمامداری‌شان در محدوده‌ی قانون؛

چهارده. التزام حاکمیت منتخب بر پرهیز از اقدامات خارج از قانون اساسی، به برگزاری دوره‌ای انتخابات و محترم دانستن نتایج این انتخابات، و تسلیم قدرت هنگامی که دوران قانونی مسؤولیتش به پایان می‌رسد؛

پانزده. پاسخگویی، مشارکت‌پذیری و شفافیت مؤسسات دولتی و تأمین ابزارهای لازم برای مبارزه با فساد؛

شانزده. التزام قوه‌ی مقننه به عدالت، شفافیت و پاسخگویی در برابر مردم؛

هفده. ترویج و حفاظت تمام حقوق انسانی _ مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی _ مندرج در اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر و سایر ابزارهای حقوق بشری ؛

هجده. برقراری و حفاظت از نظارت دموکراتیک بر نیروهای مسلح؛

نوزده. حق انتخاب پوشش و نظر، هویت، روش زندگی، شریک زندگی (و محافظت زنان از خشونت و تهدید از سوی خانواده، جامعه یا گروه‌های مذهبی برای اجبار آن‌ها به انتخاب سبک پوشش و پاسداری از حقوق برابر و عدم تبعیض در برابر زنان)؛

بیست. حق حیوانات برای در امان بودن از استثمار بی‌رحمانه، رنج بی‌دلیل و خشونت.

عزم خود را برای همکاری برای ترویج و تقویت دموکراسی اعلام می‌کنیم. با همکاری، سازمان‌ها، فرایندها و عرف‌های دموکراتیک را استحکام می‌بخشیم، از این ارزش‌ها و معیارهای مشترک دموکراتیک حمایت می‌کنیم و بر وفاداری و رعایت عملی این اصول توافق داریم. در رسیدن به این اهداف، از هم حمایت می‌کنیم، فارغ از تفاوت گرایش‌های سیاسی‌ و عقیدتی‌مان. تبادل تجربه را در برقراری دموکراسی و یافتن بهترین رویه‌ها قدر می‌نهیم. گفتگو و مباحثه را ترویج می‌دهیم و مجامعی برای ادامه‌ و ژرفا بخشیدن به گفتگوهایمان در فرایند رواج دموکراسی برقرار می‌کنیم. در دوران گذار به دموکراسی، تمرکز خود را بر اصول و ارزش‌های مشترکمان می‌نهیم و نه اختلافات میان نظراتمان. همکاری می‌کنیم برای دفع هر تهدیدی برای براندازی دولت‌های منتخب مردم و تروریسم، جنایت سازمان‌یافته، فساد، قاچاق انسان، مواد مخدر، اسلحه و پول‌شویی. این دفاع را در چهارچوب احترام به حقوق انسانی همگان و قوانین بین‌المللی انجام می‌دهیم.

رهبران سیاسی را موظف به وفاداری به ارزش‌های رواداری و سازش می‌کنیم که بنیاد نظام‌های دموکراتیک است. تکثرگرایی را ارزش می‌نهیم تا هویت چندفرهنگی جامعه، ثبات و پیوندهای اجتماعی حفظ شود. خشونت و نفرت‌های قومی و مذهبی و هرگونه افراط‌گرایی را طرد می‌کنیم. جامعه‌‎ی مدنی را برقرار و از نهادهای مدنی غیردولتی، کارگری، صنفی و رسانه‌های مستقل در به‌کارگیری حقوق دموکراتیکشان حمایت می‌کنیم.

مشارکت آگاهانه در حیات اقتصادی و سیاسی کشور برای مردان و زنان و گروه‌های اقلیت، بدون هیچ تبعیضی، از اصول برقراری دموکراسی پویا و پایدار است. ما به ترویج پیوندهای انسانی و ارتقای آگاهی در جامعه پایبندیم.

با سازمان‌های مرتبط داخلی و بین‌المللی مرتبط، و دولت‌ها و جوامع مدنی در استقرار این جامعه‌ی دموکراتیک همکاری می‌کنیم. اهمیت جایگاه شهروندان را در بهبود شرایط زندگی قدر می‌نهیم. باور داریم که فرایند دموکراتیک عاملی کلیدی در دستیابی به رشد اقتصادی است و تمام تلاش خود را در ریشه‌کنی فقر به کار می‌بریم.

هیچ‌ شخص حقیقی و حقوقی، چه خانواده، چه نهادهای دولتی و غیردولتی، نمی‌تواند این حقوق را برای فردی دیگری، خارج از قانون، محدود کند.